blog
ΔΕΠΥ; Κι όμως ΔΕ(ν)ΠΥράζει!
Nov
Κι όμως, η ΔΕΠΥ δεν πειράζει. Τι φταίει ο ενήλικας ή το παιδί που έχει ΔΕΠΥ; Στη σύγχρονη τεχνοκρατούμενη κοινωνία όλο και περισσότερες περιπτώσεις παιδιών ή ενηλίκων εμφανίζονται με ΔΕΠΥ(Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής ή/και Υπερκινητικότητας), ενώ ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων με τη συγκεκριμένη διαταραχή μένει χωρίς διάγνωση για όλη του τη ζωή. Ωστόσο, όπως είναι γνωστό, η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί σε έγκαιρη παρέμβαση και κατά συνέπεια, στην όσο το δυνατόν καλύτερη εξέλιξη του παιδιού σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής του. Το παρόν άρθρο αποσκοπεί στην ενημέρωση του αναγνώστη για τη ΔΕΠΥ, τη βασική συμπτωματολογία της, καθώς και κάποιες τεχνικές διαχείρισης της συμπεριφοράς παιδιών με ΔΕΠΥ τόσο στο εκπαιδευτικό, όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον.
Αρχικά, πρέπει να γίνει μια σύντομη αναφορά στη διαταραχή, ώστε να γίνει σαφές τι ακριβώς διαπραγματεύεται το κείμενο. Αναλυτικότερα, η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εμφανίζεται πολύ συχνά στην παιδική και εφηβική ηλικία. Τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με αυτή τη διαταραχή, συνήθως χαρακτηρίζονται για:
► την απροσεξία (δε συγκεντρώνονται, αποσπώνται εύκολα από άσχετα ερεθίσματα, δεν φαίνεται να ακούνε, δε δίνουν σημασία στις λεπτομέρειες, κάνουν λάθη απροσεξίας, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες, αποφεύγουν εργασίες που απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια, ξεχνούν τις σχολικές εργασίες, χάνουν πράγματα και γενικά είναι ανοργάνωτα)
► την υπερκινητικότητα ή/και την παρορμητικότητά τους (δυσκολεύονται να παραμείνουν καθισμένα, κουνάνε χέρια, πόδια, ή στριφογυρίζουν στην καρέκλα, κοιτούν συνέχεια γύρω τους και πειράζουν τους άλλους, σηκώνονται όταν δεν επιτρέπεται, τρέχουν και σκαρφαλώνουν υπερβολικά, δε σκέφτονται πριν αντιδράσουν, απαντούν πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση, μιλάνε συνεχώς, δυσκολεύονται να περιμένουν τη σειρά τους, στα παιχνίδια δεν ακολουθούν του κανόνες, διακόπτουν ή ενοχλούν τους άλλους).
Τα παραπάνω στοιχεία είναι δυσανάλογα αναπτυγμένα με το επίπεδο τυπικής ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται. Η ΔΕΠΥ δε σχετίζεται με τις νοητικές ικανότητες των παιδιών, δηλαδή ένα παιδί με ΔΕΠΥ δε σημαίνει ότι είναι αδύναμο νοητικά ή ότι υστερεί συγκριτικά με τους συνομηλίκους του (εκτός αν υπάρχει συννοσηρότητα). Τέλος, ο εντοπισμός της ΔΕΠΥ συνήθως είναι εφικτός με την έναρξη φοίτησης του παιδιού στο σχολείο, διότι εκεί αρχίζει η επαφή του με ένα δομημένο πλαίσιο, όπου υπάρχουν κανόνες στους οποίους πρέπει να πειθαρχεί, καθώς και δραστηριότητες που απαιτούν συγκέντρωση.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, με τη διάγνωση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ δεν έρχεται ούτε το τέλος του κόσμου, ούτε το τέλος της οικογένειας και σίγουρα όχι το τέλος της ήρεμης και ομαλής λειτουργίας της σχολικής τάξης. Θέλει ΤΡΟΠΟ, Δε θέλει Κόπο… Κάποιες αποτελεσματικές τεχνικές που μπορεί να αξιοποιήσει ένας παιδαγωγός που έχει στην τάξη του παιδί/ά με ΔΕΠΥ είναι οι ακόλουθες, χωρίς βέβαια να αγνοείται το επίπεδο της ετοιμότητας και της επίδοσης του παιδιού, τα ενδιαφέροντα και το μαθησιακό στυλ του: α) τοποθέτηση καθίσματος παιδιού κοντά στον εκπαιδευτικό, β) απλότητα, διατηρήστε το περιβάλλον του μαθητή όσο το δυνατόν πιο απλό και ήσυχο, γ) συνεργασία παιδιού με ένα ήσυχο μαθητή που θα λειτουργεί υποστηρικτικά απέναντι στο πρώτο, δ) διατήρηση ίδιας θέσης για την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας, ε) ανάθεση θέσης υπευθύνου για μια εργασία, π.χ. διαμοιρασμός φυλλαδίων, υπεύθυνος ανακύκλωσης κλπ, στ) αντικατάσταση κλασικής καρέκλας με μπάλα αναπήδησης ή κινητού καθίσματος σε κάποιες δραστηριότητες (αν είναι εφικτό) και ζ) αξιοποίηση τεχνικών αισθητηριακής αφύπνισης, π.χ. Velcro, αλλαγή θέσης, εκτάσεις στην καρέκλα, κλπ.
Ακολούθως, θα γίνει μια αναφορά και σε κάποιους τρόπους διαχείρισης ενός παιδιού με ΔΕΠΥ στο σπίτι, εφόσον για να θεωρηθεί αποτελεσματική μια παρέμβαση και να βοηθηθεί ένα παιδί στο μέγιστο, κρίνεται απαραίτητη η άρτια και ομαλή συνεργασία σχολείου–οικογένειας-ειδικών. Εναργέστερα, μερικές τεχνικές είναι οι ακόλουθες: α) αποφυγή σύγκρισης του παιδιού με αδέρφια ή συνομήλικους, β) θέσπιση υλοποιήσιμων στόχων και προσδοκιών, γ) δημιουργία σταθερών και προβλέψιμων καθημερινών δραστηριοτήτων/ρουτινών και οπτικοποίηση αυτών, δ) επιβράβευση επιθυμητών συμπεριφορών, καλλιεργώντας σταδιακά την εσωτερική ευχαρίστηση και όχι τις εξωτερικές ανταμοιβές, ε) διατήρηση συχνής επικοινωνίας με τον εκπαιδευτικό για την αξιοποίηση κοινών στρατηγικών υποστήριξης του παιδιού, στ) δημιουργία από κοινού με το παιδί, σταθερών κανόνων και ορίων και ανάρτησή τους σε σημείο ορατό στο παιδί, ζ) διατήρηση βλεμματικής επαφής για να δοθούν οδηγίες στο παιδί και η) ενίσχυση της κοινωνικοποίησής του.
Καταληκτικά, η διάγνωση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ είναι μείζονος σημασίας για τη γνωστοποίηση της διαταραχής στο περιβάλλον δραστηριοποίησης του παιδιού, προκειμένου να υποστηριχθεί επαρκώς και κατάλληλα στη μαθησιακή και αναπτυξιακή του πορεία. Δεν πρέπει να προσαρμοστεί το Παιδί σε Εμάς, αλλά Εμείς στο Παιδί, κατανοώντας τις ανάγκες του και προσαρμόζοντας την καθημερινότητά του έτσι, ώστε να ανταποκρίνεται σε αυτές. Κάτι τελευταίο αλλά ΕΞΙΣΟΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ, είναι ότι γονείς και εκπαιδευτικοί οφείλουν να μάθουν στα παιδιά να νιώθουν περήφανα για κάθε κατάκτηση και προσπάθειά τους και όχι μειονεκτικά, επειδή δεν τα πήγαν τέλεια σε ένα τεστ ή μια δραστηριότητα ή δεν πήραν τον καλύτερο βαθμό.
ΥΓ: Όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα μπορείτε να τα βρείτε στο εξαιρετικό βιβλίο «ΔΕΠΥράζει» του κ. Φώτη Παπαναστασίου, το οποίο αναγράφεται και παρακάτω στις πηγές του άρθρου.
Πηγές άρθρου:
ADCD Hellas, https://www.adhdhellas.org/2013-09-13-13-14-13/symptomata
Παπαναστασίου, Φ. (2019). ΔΕΠΥράζει: Πρακτικός οδηγός για γονείς και εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο
BONUS : Στον παρακάτω σύνδεσμο θα δείτε μια συνέντευξη δυο παιδιών στα οποία τέθηκαν οι ίδιες ερωτήσεις. Και τα δύο παιδιά είναι έξι ετών, φοιτούν στην πρώτη τάξη και έχουν την ίδια οικογενειακή δομή, αλλά οι απαντήσεις τους είναι πολύ διαφορετικές. Ο λόγος; Ένα από αυτά έχει ΔΕΠΥ .
